Nafaka Türleri
Nafaka kelimesi Türk Dil Kurumu Sözlüğüne bakıldığında ‘’geçinmek için gerekli olan şeylerin bütünü, geçimlik’’ gibi anlamlara gelmektedir. Nafaka borcu ahlaki bir borç olduğu kadar aynı zamanda kanuni de bir borçtur. Hukuk sistemimizde de çeşitli nafaka türleri öngörülmüş olup sadece eşlere veya çocuklara değil yoksulluğa düşecek olan altsoy veya üstsoy için de nafaka ödenmesi gereken durumlar Medeni Kanun kapsamında hüküm altına alınmıştır. Ancak bu yazımızda sadece boşanma davasıyla bağlantılı olarak hükmedilebilecek nafaka türlerine değineceğiz
Boşanma Davasında Talep Edilebilen Nafaka Türleri Nelerdir?
Tedbir nafakası, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası gibi boşanma davasıyla birlikte veya boşanma davasından bağımsız olarak ayrı bir davayla talep edilebilen nafaka türleri mevcut olup, yardım nafakası gibi ayrı bir davayla talep edilebilen yine boşanma davasıyla bağlantılı nafaka türleri de mevcuttur.
İştirak Nafakası Nedir?
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre eşler çocukların bakımını eğitimini ve diğer maddi ve manevi tüm ihtiyaçlarını birlikte karşılamakla yükümlüdürler. Şüphesiz evlilik birliği içerisinde çocuğun velayetine birlikte sahip olan eşler boşanma durumunda velayetin ebeveynlerinden birine tesisi durumunda gücü oranında bu bakım giderlerine katlanmak durumundadır. İştirak nafakası da bu kapsamda velayet hakkında sahip olmayan anne ya da babanın çocuğun giderlerine katkı olarak sağladığı nafaka türü olarak adlandırılmaktadır. Çocuğun eğitim, bakım, barınma, sağlık, beslenme, ulaşım, harçlık gibi giderleri iştirak nafakası kapsamındadır. İlgili nafaka borcu boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren başlar ve kural olarak çocuk ergin kılınıncaya kadar devam eder. Bu nafaka türü talep üzerine hükmedilebilen nafaka türlerindendir.
Yoksulluk Nafakası Nedir?
Bu nafaka türü ise boşanma sonucunda yoksulluğa düşebilecek olan tarafın isteyebildiği bir nafaka türüdür. Bu husus da yalnızca kadının değil erkeğin de yoksulluk nafakası talep etme hakkı mevcuttur. Ancak yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için bazı maddi ve şekli şartların bulunması gerekmektedir. Nafaka isteyen tarafın ağır kusurlu olmaması, yoksulluğa düşecek olması, nedensellik bağının bulunması gibi şartların varlığı bunlardan bazılarıdır. Yine yoksulluk nafakası da iştirak nafakası gibi ancak talep üzerine hükmedilebilecek nafaka türlerinden biri olup davanın kesinleşmesinden itibaren yoksulluk nafakasına hükmedilebilmektedir.
Tedbir Nafakası Nedir?
Tedbir nafakası medeni kanun kapsamında taraflara tanınmış bir haktır. Bu nafaka boşanma davasının açılmasıyla birlikte talep edilebileceği gibi boşanma davasından bağımsız olarak ortak yaşama ara verilmesi sebebiyle de talep edilebilen nafaka türlerindendir. İlgili nafaka eş ve çocuk lehine hükmedilebilecek nafakalardandır. Özellikle yukarıda da irdelediğimiz iştirak ve yoksulluk nafakalarına boşanmanın kesinleşmesinden itibaren hükmedilmesi sebebiyle uzun süren boşanma davaları boyunca eş ve çocuğun bu nafaka türlerinden yararlanamaması nafakaya muhtaç bu kişileri zor duruma sokabileceğinden dava kesinleşene kadar hakim tarafından geçici önlem niteliğinde tedbir nafakasına hükmedilebilmektedir. Medeni Kanun’un 169. Maddesi: Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re'sen alır. Hükmüne amir olup bu kapsamda geçici tedbir nafakasına hükmedilebilmektedir. İlgili nafaka türü talebe bağlı olmayıp hakim tarafından gerekli görüldüğü takdirde resen tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Yardım Nafakası Nedir?
Bu nafaka türü ise Medeni Kanun 364-366 maddelerinde düzenlenmiş olup yalnızca boşanma ile değil genel anlamda, alt soy ve üst soyların da birbirinden belirli şartlar dahilinde nafaka talep etme hakkını kapsamaktadır. Ancak boşanmaya ilişkin olarak da çocuğun ergin kılınmasından sonra çocuğa ödenmesi gereken nafaka türlerinden biri olan yardım nafakası bu özelliğiyle iştirak nafakasından ayrılmaktadır. Örneğin çocuğun eğitim bakım gibi giderleri 18 yaşına kadar iştirak nafakasından karşılanırken 18 yaşından itibaren veya ergin kılındığı önceki bir tarih mevcutsa bu tarihten itibaren iştirak nafakası yükümlülüğü sona ereceğinden, bu tip masrafların yardım nafakası davası yoluyla talep edilebilmesi mümkündür.
Nafaka Ödememenin Cezası Nedir?
Mahkeme kararına ve hakkında yapılan icra takibine rağmen nafaka borcunun ödenmemesi durumunda İcra ve İflas Kanunu uyarınca nafaka borçlusu hakkında 3 aya kadar tazyik hapsine hükmedilebilir. Bu ceza ayrıca para cezasına çevrilemediği gibi ertelenmesi de söz konusu değildir.